Rokitnik – działanie i właściwości

Czym jest i jak wygląda rokitnik?

Rokitnik zwyczajny, zwany również rokitnikiem pospolitym, to roślina z rodziny oliwnikowatych, rosnąca dziko w Europie i w Azji (w Polsce dziko spotykany tylko nad Bałtykiem, jest natomiast uprawiany dość często jako roślina ozdobna). To najczęściej krzew, tylko kilka podgatunków dorasta pokaźniejszych rozmiarów i klasyfikowane jest jako drzewa. Rokitnik wykazuje ogromną odporność na trudne warunki, złe gleby, mróz. Ze względu na owalne lub jajowate owoce o żółtawo-pomarańczowym kolorze, porastające w dużych ilościach łodygi, często nazywany jest „złotem Syberii” (pozostają na krzewach na zimę, co niezwykle efektownie się prezentuje). Listki są cienkie, jak u wierzby, o lekkim srebrzystym poblasku, na gałązkach znajdują się ciernie, kwiaty natomiast nie są specjalnie efektowne, zielonkawo-brunatne. Wyhodowano wiele odmian rokitnika przeznaczonych specjalnie pod uprawy – te nie mają cierni, a ich owoce są dużo większe i bardziej słodkie.

Jakie właściwości ma rokitnik?

Rokitnik ma wielowiekową tradycję w medycynie naturalnej (pisano o nim już w księgach medycznych z VIII wieku), ale i w kosmetyce, jako środek poprawiający ogólny stan skóry i włosów. Wykorzystywany jest olej z pestek rokitnika, owoce, ale także kora i liście (liśćmi kiedyś karmiono konie, stąd łacińska nazwa rokitnika brzmi Hippophae, „lśniący koń”). Owoce rokitnika uznawane są za żywność funkcjonalną, kiedyś olej z rokitnika podawano pierwszym kosmonautom, co miało ich chronić przed skutkami promieniowania! W jego składzie jest wyjątkowo dużo substancji czynnych, naliczono ich około 200. Należą do nich karotenoidy, flawonoidy, fitosterole, kwasy organiczne, aminokwasy (aż 18 różnych). Do tego nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy (przede wszystkim C, ale też A, B, E; rokitnik nie ma w składzie askorbinazy, więc witamina C w nim nie ulega rozkładowi podczas przechowywania, inaczej niż na przykład w przypadku dzikiej róży). Znajdziemy też liczne minerały: wapń, mangan, potas, fosfor, żelazo, magnez, cynk, glin, krzem. Minerałów najwięcej znajdziemy w liściach, najszersze zastosowanie ma natomiast olej z rokitnika, w którym znajdziemy, chociażby kwas oleinowy, linolowy, stearynowy, wakcenowy, arachidonowy, eikozenowy i palmitynowy.

Działanie rokitnika

Spektrum działania rokitnika jest niezwykle szerokie. Przede wszystkim działa profilaktycznie na wiele schorzeń sercowo-naczyniowych (reguluje siłę skurczów mięśnia sercowego, zapobiega niedokrwieniu serca), a także wspiera układ nerwowy, przeciwdziałając zmęczeniu, znużeniu, poprawiając koncentrację. Rokitnik podnosi odporność, ma działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne, pomaga między innymi na bóle o charakterze reumatycznym. Poprawia apetyt, wpływa korzystnie na trawienie, stymuluje wydzielanie żółci, chroni wątrobę. Stosowany zewnętrznie przyspiesza gojenie ran, stanów zapalnych, odleżyn, sprawdza się przy oparzeniach i odmrożeniach, olejek z rokitnika może być użyty jako naturalny filtr przeciwsłoneczny. Rokitnikiem leczy się ponadto na przykład hemoroidy. Używany jest jako ochrona krtani i przewodu pokarmowego przy terapiach nowotworowych.

Przeciwwskazania do stosowania rokitnika

Rokitnik nie jest polecany osobom, które chorują na ostre zapalenie trzustki, wątroby, pęcherzyka żółciowego, a także cierpią na kamicę nerkową – w przypadkach stanów zapalnych zaszkodzi kwas szczawiowy, w kamicy duże ilości witaminy C. Czasem może pogorszyć stan choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy, a także spotęgować zgagę. Rokitnik wchodzi w interakcje z lekami na wysokie ciśnienie i problemy z krzepliwością krwi. Rzadko, ale może wywoływać reakcje alergiczne.

Jak najlepiej spożywać rokitnik?

Owoce rokitnika mają wiele kwasów, stąd na surowo charakteryzuje je kwaśno-cierpki smak. Można go złagodzić, mrożąc je – wtedy pojawi się wyczuwalna słodycz. I tak jednak wykorzystywane są przede wszystkim jako składnik słodzonych przetworów, dżemów, konfitur, przecierów i soków, często mieszanych, z dodatkiem na przykład jabłek, które poprawiają smak całości. Wszystkie one bardzo długo zachowują przydatność do spożycia. Rokitnik wykorzystywany jest także do produkcji nalewek, które słyną z niezrównanego aromatu.