Lekarz medycyny pracy – przebieg wizyty, badanie, częstotliwość

Kim jest lekarz medycyny pracy?

Lekarz medycyny pracy to specjalista monitorujący i oceniający zdrowie osób zatrudnionych na umowę o pracę. Wśród jego obowiązków można wymienić kontrolę stanu zdrowia pracowników, ewentualny wpływ pracy na ich zdrowie, a także diagnostyka i leczenie ich chorób. Jego obowiązkiem jest wystawienie zaświadczenie o braku przeciwwskazań co do wykonywanej pracy, stąd tez najczęściej spotykamy go w sytuacji, gdy przyjmujemy się do pracy w danym zakładzie, jak również gdy zmieniamy pracę lub stanowisko w danym zakładzie pracy. Opinia taka wystawiona przez lekarza medycyny pracy jest jedną z prawnych podstaw do możliwości zatrudnienia pracownika, nie możemy bez niej podjąć pracy. Lekarz medycyny pracy może także wystawiać zaświadczenia o możliwości wykonywania danego zawodu przez studentów, uczniów – może więc zakwestionować wybór kierunku i wynikającego z niego zawodu biorąc pod uwagę stan zdrowia.

W teorii doświadczenia lekarza medycyny pracy powinny być bardzo szerokie, jego praca określana jest jako wielodyscyplinarna. Oprócz wiedzy internistycznej powinien mieć doświadczenie w pracy z ludźmi w kontekście higieny prac, czynników mogących mieć szkodliwy wpływ na zdrowie a występujących w danych zakładach (hałas, czynniki rakotwórcze, promieniotwórcze itp.). Powinien także poruszać się dość swobodnie w pojęciu tak zwanej ergonomiki pracy, inaczej mówiąc, powinien wiedzieć, czy dana osoba na dane stanowisko, na które chce się zatrudnić/być przeniesiona, się nadaje ze względu na predyspozycje (wady wzroku, słuchu, ruchu), wiek, ogólny stan zdrowia (jakaś niepełnosprawność) lub też sytuację, w której akurat się znajduje (przykładem chociażby, ciąża). Lekarz medycyny pracy musi także znać się dogłębnie na tak zwanych chorobach zawodowych. W przypadku lekarza medycyny pracy związanej z jednym konkretnym większym zakładem czasem wśród obowiązków znajduje się także monitorowanie wydajności pracy pod kątem zdrowia, zachorowalności pracowników i ustalanie ich przyczyn mogących wynikać z charakteru pracy czy wyznaczenie takich warunków pracy, które nie będą negatywnie wpływać na zdrowie zatrudnionych. Poboczną funkcją jest uczestniczenie w procesach związanych ze zdrowiem, bezpieczeństwem, ewentualnymi wypadkami w danym zakładzie/firmie, a także współpraca z ZUS-em oraz Inspekcją Sanitarną, które powiadamia o ewentualnych nadużyciach, problemach, przypadkach chorób zakaźnych.

Jak wygląda wizyta u lekarza medycyny pracy?

Wizyta u lekarza medycyny pracy nie wymaga żadnych szczególnych przygotowań. Najczęściej zaczyna się standardowym wywiadem lekarskim, w czasie którego lekarz pyta o zażywane regularnie leki, przebyte choroby, choroby przewlekłe, na które cierpimy, ewentualne nałogi i przebyte poważniejsze zabiegi. Może też wypytać o schorzenia, które występują w rodzinie, a mają podłoże genetyczne, mogą być potrzebne podstawowe wyniki morfologii, badania moczu. Następnym krokiem są badania, nie różniące się od tych u każdego internisty. Sama wizyta trwa najczęściej kilkanaście minut, z tym że lekarz medycyny pracy może nas skierować następnie na bardziej specjalistyczne badania okulistyczne, laryngologiczne itp., jeśli wykonywana przez nas praca wiąże się przykładowo z wytężaniem wzroku przy komputerach czy przebywaniem w hałasie.

Jakie badania wykonuje lekarz medycyny pracy?

W gabinecie lekarza medycyny pracy oprócz wywiadu zostaną przeprowadzone tylko najczęściej podstawowe badania typu osłuchanie, zmierzenie ciśnienia. Często bywa tak, że w danej przychodni lekarz medycyny pracy jest lekarzem ogólnym (może mieć specjalizację lekarza medycyny pracy, może to być jego podspecjalizacja), ale może wysłać na badania do okulisty, laryngologa, diabetyka, kardiologa w tej samej placówce.

Medycyna pracy – jak często?

Badania okresowe zlecane są przez pracodawcę, to on wystawia skierowanie na badanie i przez niego jest ono finansowane. Jeśli w jakimś przypadku sami za nie płacimy, mamy możliwość ubieganie się o zwrot kosztów w naszym zakładzie pracy – w przychodni prosimy wówczas o wystawienie rachunku. Co więcej, badania okresowe powinny się odbywać w czasie pracy, a nie w dniu wolnym, pracodawca nie może żądać od nas, byśmy idąc na badania okresowe, brali urlop, czy musieli te godziny odrobić. Na skierowaniu musi widnieć nazwa stanowiska, na którym osoba ma być/jest zatrudniona, a także spis wszystkich czynników, z którymi będzie się ona stykać. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1996 roku mówi, że badania okresowe powinny być wykonywane nie częściej niż raz w roku, ale nie rzadziej niż raz na pięć lat. Są jednak zawody, które stanowią wyjątek (badania okresowe prowadzone są przecież także dla marynarzy, nurków, osób, które mają bądź muszą mieć pozwolenie na broń), poza tym sam lekarz medycyny pracy może zarządzić, by dany pracownik pojawiał się na nich częściej, biorąc pod uwagę jego wiek, ogólny stan zdrowia, specyfikę wykonywanego zawodu, warunki, w jakich ktoś pracuje. Inne wymogi są czasem narzucane – przykładowo nauczyciele co 5 lat muszą mieć badania foniatryczne. Za zaniedbanie badań okresowych grożą kary zarówno pracodawcy, jak i pracownikowi!

Podobnie finansowane są badania kontrolne, które czasem są zlecane w sytuacji, gdy pracownik przebywał na L4 dłużej niż 30 dni – wtedy także koszty pokrywa pracodawca. Ta sama zasada dotyczy badań wstępnych. Badania wstępne przeprowadzane są przed przyjęciem pracownika, tu też koszty leżą po stronie zatrudniającego (nieco inaczej sprawa może się mieć z książeczką sanepidowską, o ile jest wymagana). Badania przez lekarza medycyny pracy różnią się ceną zależnie od tego, do jakiego zawodu ma być stwierdzona przydatność – zwykłe wahają się w granicach 100-150 złotych, dla kierowców to już może być między 200-300 złotych w zależności od kategorii; do tego dochodzi ewentualna płatność za badania bardziej szczegółowe, specjalistyczne. Jeśli lekarz medycyny pracy uzna, że niezbędne są nam w pracy na przykład okulary, pracodawca ma obowiązek pokrycia części kosztów zakupu odpowiedniego produktu.