Wątroba – gdzie się znajduje, funkcje, budowa

Gdzie jest wątroba?

Wątroba to część układu pokarmowego, a przy okazji największy narząd w ludzkim organizmie (napełniona krwią ma masę ponad 2 kilogramów). Wątroba znajduje się po prawej stronie jamy brzusznej. Dokładniej mówiąc w nadbrzuszu, pod przeponą, w prawym podżebrzu – pod żebrami z prawej strony; gdy jest zdrowa, w całości chowa się pod łukiem żebrowym, powiększona wątroba z kolei spod niego wystaje, co łatwo można wyczuć mając doświadczenie medyczne i stosując badanie palpacyjne.

Budowa wątroby

Narząd ten zbudowany jest z czterech płatów: prawego, lewego, czworobocznego oraz tak zwanego ogoniastego. Pokryta jest otrzewną, czyli błoną surowiczą, zaś miąższ wątroby chronią włókniste błony nazywane torebką wątrobową. Do wątroby dochodzi tętnica wątrobowa doprowadzająca krew bogatą w tlen, krew odprowadzana jest natomiast przez żyłę wrotną.

Jakie funkcje pełni wątroba?

Patrząc na ogólny wpływ wątroby na organizm, można powiedzieć, że jest bardzo uniwersalna i zależy od niej wiele różnych funkcji, a i chorób. Przede wszystkim jest odpowiedzialna za wytwarzanie, magazynowanie i uwalnianie glukozy. Przekształca węglowodany i białka w tłuszcze, a przy okazji rozkłada lipidy na kwasy tłuszczowe. To w wątrobie powstaje około 85% wszystkich białek w osoczu, w tym te odpowiedzialne za prawidłowe krzepnięcie krwi. Gromadzi zapasy niektórych witamin oraz żelaza. Obok nerek jest narządem odpowiedzialnym za usuwanie z ciała różnych toksyn, od leków po alkohol, z tym że na dodatek potrafi je wcześniej świetnie neutralizować. Efektywnie bierze udział w prawidłowej pracy układu immunologicznego. Niezbyt docenia się czasem inne jej możliwości, na przykład regulowanie poziomu bilirubiny w organizmie, ale znaczenie tego jest niebanalne – za wysokie stężenie prowadzi do żółtaczki.

Objawy chorej wątroby

Często padają pytania, czy wątroba boli? Sama wątroba nie ma receptorów czuciowych i nie może boleć, ale przy jej powiększeniu boleć może otaczająca ją błona surowicza. Jest to odczuwalne nie tylko w miejscu, gdzie się znajduje, ból może promieniować i wtedy bardziej odczuwamy go jak ból brzucha wywołany niestrawnością. Zazwyczaj ma charakter uciskowy i towarzyszą mu skurcze, ale może też mieć formę kłującą.

Wiele objawów chorej wątroby jest niespecyficzna i trudna do zdiagnozowania, niektóre choroby przebiegają zupełnie bezobjawowo. Odczuwalne symptomy chorej wątroby to bóle brzucha w miejscu, w którym się znajduje i w okolicach sąsiadujących, zmiana koloru moczu na ciemny (to oznaka nadmiaru bilirubiny), chroniczne zmęczenie, spadek nastroju. Bardziej charakterystyczne są obrzęki, pojawiające się głównie w godzinach porannych. Widać takie objawy na twarzy, dłoniach, nogach, wokół kostek. Kolejna grupa to objawy na skórze: przebarwienia, skłonność do powstawania siniaków, nadwrażliwość, pajączki, swędzenie skóry czy pojawienie się tak zwanych kępek złotych będących podskórnymi złogami cholesterolu.

W ostrym wirusowym zapaleniu wątroby WZW pojawiają się bóle stawów i mięśni, potem żółtaczka. Dla odmiany marskość wątroby najczęściej przebiega bezobjawowo, choć może się pojawić osłabienie, chudnięcie, objawy skórne, wypadanie włosów, wodobrzusze. Marskość poprzedza często stłuszczenie – w stłuszczonej wątrobie odkłada się tłuszcz, czemu towarzyszy niekiedy przewlekły stan zapalny.

Leczenie wątroby

Niektórych chorób, na przykład marskości, nie da się całkowicie wyleczyć. W innych schorzeniach podstawowymi metodami jest leczenie podtrzymujące i uzupełniające: pozbycie się toksyn, uzupełnienie braków i walka z powikłaniami. Niektóre wirusowe zapalenia wątroby (A i E) leczy się wyłącznie objawowo – odpoczynek i dieta. Przewlekłe zapalenia typu B i C leczy się z kolei z wykorzystaniem farmaceutyków, na przykład leków przeciwwirusowych.

Dieta wątrobowa

Nie ma jednego sposobu na leczenie chorej wątroby, choć niemal zawsze zalecane jest odpowiednia dieta i zmiana stylu życia na zdrowy. Dieta wątrobowa zalecana jest zarówno przy terapii chorób wątroby, jak i profilaktycznie. Ważne w niej jest między innymi spożywanie dużej ilości warzyw, nabiału, ryb, jedzenie potraw lekkostrawnych, w mniejszych porcjach, a częściej, picie dużej ilości napojów, ograniczenie dań smażonych lub rezygnacja z nich na rzecz parowania i gotowania, unikanie soli i ostrych przypraw, nie przejadanie się, jedzenie kolacji 2-3 godziny przed snem.