Głóg – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania

Głóg – co to za roślina?

Głóg to roślina należąca do rodziny różowatych (i jak przystało na przedstawicieli tej rodziny, wiele gatunków ma ciernie). Najwięcej gatunków głogu spotkamy w Ameryce Północnej, ale i w Europie jest ich kilkadziesiąt; w Polsce znajdziemy między innymi głóg dwuszyjkowy, głóg jednoszyjkowy czy głóg szkarłatny. Większość gatunków głogu to dość duże krzewy, dorastające do 3-4 metrów wysokości, ale zdarzają się i drzewa sięgające do 12 metrów. Głóg kwitnie zazwyczaj w białych lub różowych gronach/baldachach, charakterystyczne są jego owoce, o kolisto-jajowatym kształcie, najczęściej czerwonym kolorze, choć są gatunki o owocach żółtych i czarnych. Owoce głogu przypominają nieco owoce dzikiej róży, z tym że dzika róża jest większa, poza tym w jej wnętrzu są liczne małe ziarenka, w głogu zaś 1-3 pestek, w zależności o gatunku.

Właściwości głogu

Głóg od starożytności jest uznanym surowcem zielarskim i ma właściwości fitoterapeutyczne, jest popularny również w Tradycyjnej Medycynie Chńskiej. Wykorzystuje się owoce głogu, a także jego kwiaty (rzadziej szczytowe liście) – mowa zarówno o głogu dwuszyjkowym, jak i jednoszyjkowym. Jeśli chodzi o głóg szkarłatny, w medycynie są cenione tylko odmiany kwitnące na biało i jasnoróżowo, te z czerwonymi kwiatami mają tylko walory ozdobne. W ich składzie znajdziemy między innymi kwasy triterpenowe, flawonoidy na czele z witeksyną (pochodna kwercetyny), fenolokwasy (w tym kawowy), różnorodne aminy (cholina, acetylocholina, fenyloamina), procyjanidyny, olejki eteryczne, ksantyny, witaminy (przede wszystkim C, ale i A, B, E) i wiele składników mineralnych, na czele z potasem, fosforem, wapniem, sodem i magnezem, a także niewielkimi dawkami selenu i chromu.

Na co pomaga głóg?

Głóg przede wszystkim wykorzystywany jest w leczeniu chorób krążenia. Wśród jego licznych walorów prozdrowotnych wymienić należy zwiększenie siły i częstości skurczów mięśnia serca, delikatne obniżanie ciśnienia krwi, zwiększenie przepływu wieńcowego, rozkurcze mniejszych tętniczek krwionośnych, zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL i trójglicerydów. Te właściwości głogu pomagają łagodzić bóle serca, duszności, nadmierne zmęczenie o profilu sercowym, tachykardię, działać przeciwmiażdżycowo i polecane są, chociażby przy niewydolności serca, chorobie wieńcowej i dusznicy bolesnej. Kwiaty głogu działają rozkurczowo również na mięśnie macicy, mięśnie gładkie jelit (co sprawdza się w łagodzeniu biegunek) oraz mięśnie dróg moczowych. Flawonoidy działają z kolei przeciw wolnym rodnikom. Potwierdzone są również działania uspokajające i poprawiające nastrój ekstraktów z głogu. Kolejnym walorem głogu jest jego działanie przeciwzapalne – zapobiega uwalnianiu histaminy i prostaglandyn – przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Gatunek zwany pierzastolistnym ma w swym składzie sitosterol podnoszący liczbę leukocytów i aktywność makrofagów (te drugie niszczą drobnoustroje, ale i nieprawidłowe, uszkodzone, źle rozwijające się komórki). W medycynie ludowej głóg jest poza tym polecany jako środek na bezsenność.

Suplementy diety z głogiem

W aptekach znajdziemy wiele różnych suplementów diety, ale i leków wspomagających na bazie głogu. Są wśród nich tabletki, nalewki, syropy, płyny, susze owocowe i kwiatowe, herbatki, krople czy cukierki z ekstraktem z głogu. Większość z nich ma działanie nasercowe i obniżające ciśnienie, niektóre stosuje się jako środki uspokajające czy ogólnie wzmacniające organizm. Przykładami Neo-Cardiol, Cardiobonisol, Neocardina czy Cravisol. Suplementy diety z głogiem bardzo rzadko powodują działania niepożądane, są natomiast traktowane jako źródło niezbędnych witamin i minerałów.

Zastosowanie głogu w kuchni

Dojrzałe owoce głogu, zbierane we wrześniu i październiku, nadają się do jedzenia na surowo, można je mrozić lub suszyć, przerabiać na dżemy i konfitury (należy wcześniej usunąć pestki). Popularne są galaretki i kisiele na ich bazie, świetnym smakiem cechuje się sok z głogu. Wspomniany sok przygotowuje się bez obróbki cieplnej, zachowuje więc wszystkie witaminy i minerały, można go przechowywać w lodówce, a jako że bywa dość cierpki, można go dosładzać miodem. Popularne są wina i nalewki z głogu – trzeba przy okazji nadmienić, że poddanie głogu działaniu alkoholu zwiększa niemal dwukrotnie jego właściwości przeciwutleniające. Suszone produkty z głogu to z kolei materiał na smaczne napary i owocowe herbatki.

Przeciwwskazania do stosowania głogu

Jak każdy lek ziołowy, także głóg może wchodzić w interakcje z farmaceutykami, zwłaszcza tymi obniżającymi ciśnienie (potęguje ich działanie) i glikozydami nasercowymi. Ogólnie nie jest polecany osobom ze zbyt niskim ciśnieniem. Czasem – dość rzadko – pojawia się także nadwrażliwość na produkty z głogiem w składzie: może ona prowadzić do kołatania serca, zawrotów i bólów głowy, nudności. Wszelkie preparaty z głogiem nie są wskazane dla kobiet w ciąży oraz karmiących (nie wynika to z udokumentowanych działań niepożądanych – brak po prostu badań, chociażby pod kątem wpływu głogu na rozwój płodu).