Interakcje leków z żywnością

Interakcje pomiędzy żywnością a lekami

Prawidłowe działanie wielu leków łączą ścisłe interakcje z tym co i kiedy jemy. Odżywianie ma wpływ na wchłanianie substancji zawartych w lekach, ich uwalnianie, metabolizm, czas działania czy wydalanie z organizmu. Mowa tu nie tylko o łączeniu leków i danego pokarmu, ale i rzeczy bardziej ogólnych, typu popijanie (lub nie) leków, ich spożywanie w określonym czasie po posiłku, przed posiłkiem, na czczo. Prokinetyki – leki na refluks – zażyte tuż przed jedzeniem lub w jego trakcie nie zadziałają, muszą mieć 15-30 minut, by spełniły swą rolę. Niektóre leki należy dla odmiany przyjmować w trakcie posiłków, ponieważ na pusty żołądek spowodują objawy dyseptyczne (niestrawność, zgaga, nudności), wynikające z podrażnienia błon śluzowych.

Przykłady interakcji między żywnością a lekami

Między jedzeniem a lekami może dochodzić do różnych interakcji. Niektóre pokarmy mogą więc zmieniać wchłanialność i działanie leków – leki mogą mieć wtedy ograniczone/obniżone działanie, zadziałają słabiej, niż zadziałałyby w normalnych warunkach. Inne mogą prowadzić do nasilenie się lub wystąpienia działań niepożądanych, w kolejnym przypadku lek i składniki w jedzeniu zadziałają synergicznie, w ten sposób działanie leku zostanie wzmocnione albo wydłuży się czas jego działania. Leki mogą wywoływać również interakcje w drugą stronę – obniżają poziom witamin lub minerałów w organizmie i przy ich zażywaniu powinniśmy zmienić dietę.

Jedzenie i leki – nie zawsze dobre połączenie

Najbardziej znaną interakcją leków z jedzeniem jest interakcja z sokiem grejpfrutowym. Jest to interakcja wiążąca się z wieloma lekami podawanymi doustnie: flawonoidy i furanokumaryny z grejpfruta zwiększają stężenie leków oraz czas ich działania, stąd owocu i soku z niego nie należy spożywać 4 godziny przed i po podaniu farmaceutyków. Dość podobne działanie wykazuje też sok winogronowy. Leki powinno się popijać chłodną wodą (chyba że zalecenia wyjątkowo są inne). Herbata i kawa nie jest dobrym rozwiązaniem, teina i kofeina może reagować ze składnikami leków na astmę czy środkami na arytmię. Absolutnie niedozwolone jest łączenie leków, zwłaszcza przeciwzapalnych, z alkoholem, może się to skończyć nawet zapaleniem lub uszkodzeniem wątroby.

Przykładów niekorzystnych połączeń jest wiele, niektóre dotyczą nawet produktów uważanych powszechnie za wyjątkowo zdrowe, przykładem otręby czy płatki. Zawierają one wiele nierozpuszczalnego błonnika, który osłabia działanie digoksyny, leku stosowanego przy niewydolności serca i migotaniu przedsionków – połączenie dużej ilości takiego jedzenia z lekiem może prowadzić do obrzęku płuc. Warfaryna z kolei, popularny lek przeciwzakrzepowy, wykazuje słabsze działanie w połączeniu z witaminą K, w którą bogate jest wiele warzyw zielonych (sałata, jarmuż, kapusta, szpinak). Produkty mleczne zmniejszają skuteczność antybiotyków z grupy tetracyklin, stosowanych na przykład na trądzik. Z lekami na depresję w interakcję wchodzi tyramina, której źródłem są przede wszystkim sery pleśniowe, wędzone ryby, ale i mocno dojrzałe banany czy bób. Zmniejszają one – podobnie jak nadmiar witaminy C – wchłanianie leków, czasem prowadzą do tak zwanego kryzysu nadciśnieniowego.

Jak uniknąć negatywnych interakcji lek-żywność?

Badania wskazują, że najwięcej powikłań i działań niepożądanych w farmakoterapii jest właśnie efektem interakcji leków z jedzeniem. Wynika to z nieprzestrzegania zaleceń lekarza, a także zaleceń zawartych w ulotkach. Wielu osobom wydaje się, że to nadmierne obostrzenia, a niekiedy nie widzą wyraźnych skutków nieprzestrzegania zaleceń – co nie znaczy, że ich nie ma, mogą skutkować niezauważalnymi, ale ważnymi zmianami w organizmie lub wpłynąć na skuteczność terapii. Dlatego warto się do nich stosować, tym bardziej, że są zazwyczaj tylko czasowe. Ważna jest także edukacja w przypadku chorób przewlekłych, wtedy najlepiej wypytać lekarza lub dietetyka, w jaki sposób ułożyć dietę i jakich produktów się wystrzegać.