Jak przygotować się do gastroskopii? Porady i sposoby

Co to jest gastroskopia?

Gastroskopia tak naprawdę fachowo nazywa się panendoskopią. To endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Gastroskopia może wykrywać między innymi: chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy, nowotwory, żylaki przełyku, zapalenia błony śluzowej przełyku i żołądka, refluks, nieprawidłowości anatomiczne, różnego typu zakażenia, w tym Helicobacter pylori, a także obecność ciał obcych w przełyku. Do organizmu, przez nos lub usta, wprowadza się specjalną giętką rurkę, gastroskop, na końcu której znajduje się aparat z optyką umożliwiającą dokładną obserwację badanych odcinków przewodu pokarmowego – najczęściej gastroskopia służy obserwacji przełyku, żołądka i dwunastnicy. Gastroskopia jednocześnie umożliwia pobieranie wycinków, a także wykonywanie pewnych zabiegów leczniczych w ciele pacjenta (usuwanie polipów, wczesnych zmian nowotworowych, ale i opatrywanie ran, owrzodzeń czy poszerzenie zwężeń w przewodzie pokarmowym), ma więc sporą przewagę nad zwykłymi badaniami obrazowymi. Ogólnie gastroskopia uważana jest za najdokładniejsze i najlepsze badanie tej części przewodu pokarmowego. Gastroskopia nie może być jednak wykonana u każdego pacjenta. Przeciwwskazaniem do jej wykonania jest niewydolność oddechowa, ciężka niewydolność serca, ostry zespół wieńcowy, przebyty niedawno zawał, niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi oraz podejrzenie perforacji przewodu pokarmowego.

Gastroskopia jest badaniem wykonywanym na NFZ, refundowanym, ale czas oczekiwania bywa dość długi, stąd wiele osób decyduje się na zabieg prywatny. Jest to oczywiście możliwe, nie trzeba skierowania, a poszczególne gabinety reklamują się jako stosujące coraz nowocześniejsze metody, które mają do minimum ograniczyć stres i nieprzyjemne uczucia podczas badania. Cena gastroskopii prywatnie zależy od miejscowości i samej placówki, najczęściej to 200-400 złotych przy znieczuleniu miejscowym i tyle przy ogólnym, niekiedy cena może być wyższa – chodzi o przypadki zastosowania gastroskopii terapeutycznej. Badać można się także profilaktycznie, co jest zalecane raz na 5 lat wszystkim osobom po 40-45 roku życia.

Wskazania do wykonania gastroskopii

Najczęściej wskazaniem do wykonania gastroskopii jest powtarzające się przez dłuższy czas lub nasilające dolegliwości typu zgaga, nudności, odbijanie się, problemy z przełykaniem, bóle nadbrzusza, tak zwana pełność poposiłkowa. Objawy takie dają podejrzenie choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego, zwłaszcza jeśli dotyczą osób po 45. roku życia i towarzyszą im inne niepokojące objawy ogólne, w rodzaju niedokrwistości czy spadku masy ciała. Na gastroskopię powinniśmy się też zgłosić w przypadku krwawień z górnego odcinka przewodu pokarmowego – mogą to być zarówno wymioty z krwią, jak i smoliste stolce. Innym wskazaniem jest wykonanie działań leczniczych – te noszą nazwę gastroskopii terapeutycznej. Gastroskopię wykonuje się ponadto jako formę diagnostyczną w przypadku podejrzenia celiakii, a także w celu rozpoznania przy zakładanych operacjach.

Jak przygotować się do gastroskopii?

Przygotowania do gastroskopii są bardzo proste. Jak w większości podobnych badań na gastroskopię należy przyjść na czczo – ostatni posiłek można zjeść mniej więcej 6-8 godzin (niektórzy zalecają nawet czas nieco dłuższy) przed zabiegiem, najlepiej, żeby był lekkostrawny. Około 4 godzin przed nie należy też już niczego pić, a także żuć gumy czy palić papierosów. Z lekarzem należy skonsultować odstawienie leków zmniejszających krzepliwość – być może trzeba będzie je odstawić lub zażywać coś zamiennie. Przed samym badaniem koniecznie trzeba wyjąć z ust protezy i inne przedmioty, przykładowo kolczyki. Potem kładziemy się na lewym boku i zostaje znieczulone gardło. Kolejnym krokiem jest założenie plastikowego ustnika między szczęki, potem następuje już samo badanie. Bardzo ważne, żeby już po samym badaniu przez 30-120 minut (najlepiej zapytać o to lekarza) nie spożywać żadnych pokarmów, ani niczego nie pić – ze względu na znieczulenie sprayem grozi to zakrztuszeniem się. Gdy zabieg przeprowadzony był w znieczuleniu ogólnym, pacjent nie może po nim prowadzić samochodu, więc jest potrzebna – jeśli jest kierowcą – obecność drugiej osoby.

Pada przy okazji wiele pytań, czy przed gastroskopią należy umyć zęby, czy można płukać usta. Jak najbardziej, nie jest to pobranie wymazu z gardła, wyniki nie zostaną zafałszowane. Lepiej natomiast zrobić to w miarę wcześniej, nie przed samym badaniem, gdyż mycie i płukanie zębów może jednak pobudzić wydzielanie się soków żołądkowych.

Czy gastroskopia boli?

Gastroskopia w obiegowej opinii jest nieprzyjemna lub bolesna, stąd wiele osób stara się jej za wszelką cenę uniknąć. A jaka jest prawda – czy gastroskopia naprawdę boli? Samo badanie jest bezbolesne (także jeśli usuwane są polipy, pobierane wycinki itp.), można je czasem dodatkowo wykonać w znieczuleniu ogólnym, pod okiem anestezjologa (częściej podaje się leki uspokajające), jeśli wymaga tego sytuacja, stan chorego. Niewątpliwie natomiast mało przyjemny jest początkowy etap badania, a mianowicie połknięcie rurki, co może wywoływać odruchy wymiotne – aby tego uniknąć, a przynajmniej zminimalizować, lekarz używa sprayu z lidokainą, która znieczula błony śluzowe. Niektóre osoby jako nieprzyjemny odczuwają sam ruch rurki poruszającej się w ciele. Po gastroskopii dość często może pojawić się niewielki ból gardła, brzucha – w końcu było tam ciało obce – a także chrypka. Groźniejsze powikłania zdarzają się bardzo rzadko, zazwyczaj są to niewielkie krwawienia lub reakcje alergiczne na znieczulenie; w razie jakichkolwiek krwawień, wymiotów czy silnego bólu brzucha po zabiegu koniecznie należy zgłosić się do lekarza.

Gastroskopia – ile trwa?

Gastroskopia jest krótkim badaniem, trwa zazwyczaj między kilka a kilkanaście minut. Po podobnym czasie możemy już dostać wyniki. Oczywiście wyjątkiem jest pobranie wycinka – analiza w laboratorium trwa dłużej i wynik dostaniemy do kilku tygodni.