RTG klarki piersiowej – na czym polega i jak się przygotować do badania

Na czym polega RTG klatki piersiowej?

Badanie RTG klatki piersiowej, czyli prześwietlenie klatki piersiowej (lub radiogram klatki piersiowej), to najszybsza i jedna z najczęściej wykonywanych metod oceniania stanu płuc, dróg oddechowych, serca, ale i naczyń oraz kości między szyją a przeponą. Obszary gęste, przykładem kości, wychodzą na zdjęciu jasne, gdyż pochłaniają najwięcej promieniowania, z kolei te wypełnione powietrzem, płuca, zobaczymy w kolorze ciemnym. RTG klatki piersiowej może posłużyć do zdiagnozowania wielu różnych chorób: gruźlicy, zapalenia i rozedmy płuc, przeróżnych zmian nowotworowych (aczkolwiek wrażliwość aparatu może nie być wystarczająca, by wykryć początkowe fazy raka płuc), a także problemów z układem krążenia i sercem (wady serca, miażdżyca, torbiele, niedomykalność zastawek, nerwica serca, niewydolność serca lub całego układu krążenia). Jest to także punkt w standardowej ocenie obrażeń w obrębie klatki piersiowej po wypadkach itp. Kolejne choroby możliwe do wykrycia dzięki RTG to płyn w płucach, zmiany w miąższu płuc, zapalenie trzustki, przepuklina przeponowa, obturacyjna choroba płuc POChP, tętniaki, powiększenie węzłów chłonnych śródpiersia czy krztusiec. Do wykonania RTG konieczne jest skierowanie od lekarza rodzinnego lub specjalisty (zazwyczaj kardiologa lub pulmunologa), ale może być wykonywane w placówkach prywatnych, wówczas cena RTG waha się, w zależności od rodzaju zdjęcia, od kilkudziesięciu do nieco ponad 100 złotych za każde. Nie ma możliwości wykonania RTG bez skierowania, co obwarowane jest warunkami prawnymi.

Przebieg badania RTG klatki piersiowej

Badanie RTG może być wykonywane albo w pozycji leżącej albo półleżącej, na stole diagnostycznym, albo stojącej, wtedy badany opiera się piersią o tak zwany wertigraf. Większą dokładność wykazują te drugie, ale nie zawsze badany jest w stanie stać o własnych siłach. Zazwyczaj zdjęcia wykonywane są w projekcji tylko-przedniej (klisza przed pacjentem, źródło promieniowania za nim) lub bocznej. Przed wykonaniem zdjęć będziemy poproszeni o nabranie w płuca powietrza i zatrzymanie go tam na kilka sekund. Stać należy prosto, równo, ręce położyć na specjalnych uchwytach. Samo badanie, w zależności od ilości zdjęć, trwa maksymalnie do kilkunastu minut (a po maksymalnie kolejnych kilkunastu możemy odebrać wyniki). Może się zdarzyć, że lekarz kierujący będzie oczekiwał także opisu, tego akurat od ręki nie odstaniemy, standardowo na opis radiologa czeka się kilka dni. Dobrze zabrać na nie wyniki innych podobnych badań, jeśli w przeszłości takie przeszliśmy, pomoże to ocenić postęp zmian chorobowych lub efektów leczenia. RTG jest całkowicie bezbolesne, jedyny odczuwalny dyskomfort polega na przyłożeniu klatki piersiowej do zimnej powierzchni płyty będącej częścią aparatu do badań.

Zdarza się, że w niektórych sytuacjach przed wykonaniem zdjęcia koniczne jest podanie środka cieniującego, czyli tak zwanego kontrastu, który pochłania promienie x.

Jakie są wskazania do wykonania RTG klatki piersiowej?

Wskazań do wykonania RTG klatki piersiowej jest wiele, w zasadzie są to wszystkie niepokojące objawy w obrębie tej części ciała. Zaliczyć można do nich ból w klatce piersiowej, kłucie w klatce piersiowej, duszności, nawracający dokuczliwy kaszel, zwłaszcza jeśli towarzyszy mu odkrztuszanie plwociny z krwią. Oczywiście bardziej uwagę chorego zwraca ból w klatce piersiowej po lewej stronie, sugerując, że chodzi o serce, ale często ból w klatce piersiowej przy kaszlu promieniuje, co dla laika może być mylące (i niepokojące). Wskazaniem jest także ból i duszności w klatce piersiowej po urazach, uderzeniach, upadkach, jak również podejrzenie wystąpienia jakichś zaburzeń rozwojowych w obrębie tego obszaru ciała. RTG stosowane jest także w ocenie stanu zdrowia przed i po operacjach wykonywanych w klatce piersiowej, ocenie ułożenia elektrod stymulatora serca czy rurki intubacyjnej.

Inną sytuacją są badania profilaktyczne. Na nie raz do roku powinni udawać się pracujący w szkodliwych warunkach, a także osoby po 40. roku życia palący nałogowo papierosy.

Jak się przygotować do badania RTG?

To jedno z badań nieinwazyjnych, do których nie trzeba się jakoś specjalnie przygotowywać. Wszystko, co konieczne, to zdjęcie odzieży i bielizny od pasa w górę, a także ściągnięcie na czas badania biżuterii i okularów. Metalowe elementy – materiał tak naprawdę nie ma znaczenia, może to być także szlachetny kruszec – po pierwsze mogą zasłonić obszar, który podlega badaniu, a po drugie mogą przyczynić się do zwiększenia dawki promieniowania, jaką otrzymamy, ponieważ aparat sam ją dobiera, a „dodatki” wpływają na jego wyliczenia.

RTG w ciąży

Podczas RTG klatki piersiowej otrzymujemy dawkę promieniowania jonizującego, które w większych ilościach jest szkodliwe dla zdrowia (ale też nie należy go demonizować – każdy z nas nieustannie dostaje dawki promieniowania jonizującego naturalnego, pochodzącego z kosmosu, a i z naszej planety). Jedno RTG raczej nie zaszkodzi, ale może mieć jednak jakiś wpływ na zdrowie i powinno być wykonywane maksymalnie dwa razy w roku. Z wyżej wymienionego powodu nie zaleca się wykonywania RTG dzieciom i młodzieży do lat 18, a także u kobiet w ciąży. Kobieta nawet podejrzewając, że może być w ciąży powinna ten fakt zgłosić przed RTG, wtedy zastosowane będą specjalne środki ostrożności względem płodu, aby nie narażać go na promieniowanie (jeśli samo badanie zostanie uznane za niezbędne do wykonania). Promieniowanie rentgenowskie jest wyjątkowo szkodliwe dla szybko dzielących się komórek, a z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w ciąży, przede wszystkim w jej pierwszym trymestrze. Może wówczas prowadzić do powstania wad wrodzonych dziecka. Potem, w dalszej części ciąży, szkodliwy wpływ promieniowania na płód się zmniejsza, ale i tak jest 2-3 razy większy niż w przypadku osoby dorosłej! RTG nie ma natomiast znaczenia dla matek karmiących – nie przenika do mleka, nie zmienia jego składu, nie wpływa też negatywnie na samą laktację.